تمایزیابی کیسه‌های ترشحی اسانس و رابطه آن با تکوین گل و میوه لیموترش (Citrus limon (L.) Burm.f.)

کیسه‌های ترشحی اسانس در همۀ گونه‌های جنس Citrus از تیره مرکبات (Rutaceae) گزارش شده‌اند. در پژوهش حاضر، به ساختار و تکوین کیسه‌های ترشحی اسانس، در گل و میوه در حال نمو لیموترش (Citrus limon (L.) Burm.f.) پرداخته شده است. نمونه‌های جمع‌آوری شده در 6 مرحله نموی با استفاده از تکنیک متداول میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) آماده‌سازی و در میکروسکوپ نوری بررسی شدند. غده‌های روغنی کاسبرگ، گلبرگ و تخمدان در زمان‌های متفاوتی ظاهر شدند، امّا ویژگی‌های تشریحی یکسانی را نشان دادند. بنیان‌گذاری کیسه‌های ترشحی تا اولین مرحله نمو میوه ادامه داشت، اما پس از آن دیگر کیسه جدیدی تشکیل نشد و کیسه‌های موجود تنها افزایش اندازه نشان دادند. الگوی تکوین غده‌های روغنی گل و پوست میوه مشابه بود و بر اساس اختلافات سلولی و درجه تمایز کیسه‌های ترشحی، به 4 مرحله تفکیک شد. تمایزیابی غده‌های روغنی از تقسیمات سلول‌های اپیدرمی و زیر اپیدرمی آغاز و به تشکیل یک حفره مرکزی وسیع در وسط کیسه‌ها منتهی شد. سلول‌های احاطه کننده حفره مرکزی، با ساختار و نقش متفاوت، از یکدیگر تفکیک شدند. دو پدیده جدا شدن دیواره‌ها و تجزیه سلولی با یکدیگر همپوشانی داشته، تکوین کیسه‌های ترشحی در لیموترش از نوع شیزولیزیژن است.